Chełm: Budżet Obywatelski - wciąż nie ma konkretów

Pod koniec lipca chełmscy radni przegłosowali uchwałę dotyczącą wymagań, jakie powinien spełniać projekt Budżetu Obywatelskiego. Mamy wrzesień, a w sprawie budżetu niewiele drgnęło.

Jedyny komentarz, jaki udało nam się uzyskać z chełmskiego ratusza, to ten, że 'projekt zarządzenia w sprawie przeprowadzenia konsultacji dotyczących Budżetu Obywatelskiego Miasta Chełm na 2020 rok - jest w ostatniej fazie przygotowania'.

W lipcu dyrektor gabinetu prezydenta Chełma Daniel Domoradzki wyjaśniał, że Budżet Obywatelski czekają zmiany:

Zmieniony projekt budżetu obywatelskiego zakłada podział środków na pule - 80% będzie przeznaczonych na inwestycje osiedlowe, a 20% na projekty ogólnomiejskie. Wśród tych projektów nastąpi podział na tzw projekty 'miękkie', projekty inwestycyjne małe i projekty inwestycyjne duże.

Uchwała zakłada także m.in. wymóg poparcia danego projektu wielkością 0,1% głosów wszystkich mieszkańców danego osiedla.

Zmiany w ustawodawstwie powodują opóźnienia w samorządach

Ogólne zasady funkcjonowania budżetu obywatelskiego określono w polskim systemie prawnym dopiero na początku 2018 r. Wcześniej miasta i gminy same ustalały warunki jego funkcjonowania i wielkość środków finansowych przeznaczonych na projekty obywatelskie.

W ubiegłej edycji Budżetu Obywatelskiego w Chełmie, mieszkańcy składali wnioski do końca czerwca. Ta edycja ma więc spore opóźnienie za sprawą opracowanej przez parlamentarzystów Prawa i Sprawiedliwości ustawy z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 130). Wprowadziła ona zmiany w budżetach obywatelskich.

Zgodnie z art. 5a ust. 4 u.s.g. budżet obywatelski jest częścią budżetu gminy, stąd sprawy z nim związane znalazły się we właściwości nadzoru finansowego – regionalnych izb obrachunkowych (w poprzednim stanie prawnym podlegały one nadzorowi ogólnemu, sprawowanemu przez wojewodów).

Od tego roku:

• W gminach będących miastami na prawach powiatu utworzenie budżetu obywatelskiego jest obowiązkowe.
• Wysokość budżetu obywatelskiego wynosi co najmniej 0,5 proc. wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu.
• Zadania wybrane w ramach budżetu obywatelskiego zostają uwzględnione w uchwale budżetowej gminy. Podczas prac nad projektem uchwały budżetowej nie może ona usuwać lub zmieniać w stopniu istotnym zadań wybranych w ramach budżetu obywatelskiego.
• Środki mogą być dzielone na pule obejmujące całość gminy i jej części w postaci jednostek pomocniczych lub grup jednostek pomocniczych.
• Rada gminy (powiatu, sejmiku województwa) określa w drodze uchwały wymagania, jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego. Uchwała powinna zawierać: wymogi formalne, jakim powinny odpowiadać zgłaszane projekty, wymagania dotyczące liczby podpisów mieszkańców popierających projekt, zasady oceny wykonalności technicznej oraz tryb odwołania od decyzji o niedopuszczeniu projektu do głosowania, zasady przeprowadzania głosowania, ustalania wyników i podawania ich do publicznej wiadomości.
• Wymagana liczba podpisów mieszkańców popierających projekt nie może być większa niż 0,1 proc. mieszkańców terenu objętego pulą budżetu obywatelskiego, w którym zgłaszany jest projekt.
• Zasady przeprowadzania głosowania muszą zapewniać równość i bezpośredniość.

Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała budżety partycypacyjne i wnioskuje o zmianę przepisów

NIK skierowała wniosek o zmianę prawa do ministra spraw wewnętrznych i administracji o zmianę art. 5a ustawy o samorządzie gminnym. Należy w nim doprecyzować, kto może brać udział w konsultacjach dotyczących budżetu obywatelskiego. Zmienione przepisy powinny też zagwarantować prawo tworzenia budżetów obywatelskich dla określonych grup mieszkańców, np. dla młodzieży. Obecnie w wielu miastach, aby głosować nad budżetem obywatelskim, trzeba było mieć ukończone 16 lat, np. w Gdańsku. A zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami do konsultacji uprawnieni są mieszkańcy gminy.

Izba rekomenduje zniesienie ograniczenia polegającego na tym, że środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego można dzielić wyłącznie na pule obejmujące całość gminy i jej części. Radzi też rozważyć rezygnację z wymaganej liczby podpisów mieszkańców popierających projekt (nie większej niż 0,1% mieszkańców terenu objętego pulą budżetu obywatelskiego, w którym zgłaszany jest projekt).