Dzieciństwo w ekranie

Tablet. Urządzenie multimedialne, które w wielu dyskusjach z najmłodszym członkiem rodziny staje się niepodważalnym argumentem. W niejednym domu zapewne często udaje się przekonać malucha do zjedzenia obiadu, dając mu bajkę do oglądania w czasie posiłku. Chociaż rodzice mają dobre intencje i chcą np. zachęcić w ten sposób dziecko do zjedzenia zdrowego dania, to używanie urządzeń mobilnych, by odwrócić uwagę pociechy od jedzenia, nie jest dobrym sposobem na kształtowanie prawidłowych nawyków malucha. Jak powinny wyglądać relacje małego dziecka z „ekranami”? Jak obecność technologii wpływa na zdrowie najmłodszych? Oto kilka najważniejszych faktów oraz praktycznych porad dotyczących korzystania z urządzeń elektronicznych przez małe dzieci.

Od najmłodszych lat

Z badania „Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce” wynika, że aż 43% rocznych i dwuletnich dzieci korzysta z urządzeń multimedialnych[1]. Tymczasem według zaleceń Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP) dzieci do 2. roku życia nie powinny mieć żadnej styczności z urządzeniami mobilnymi[2]. Organizacja ostrzega, że nadmiernie korzystanie z tego typu urządzeń przez najmłodszych może prowadzić do kłopotów w nauce, trudności z koncentracją czy nawet otyłości. Zbyt częsty kontakt ze światem wirtualnym zaburza także rozwój umiejętności interpersonalnych u dzieci, co przekłada się na trudności w kontaktach m.in. z rówieśnikami[3].

Tablet do kotleta

Rodzice dają swoim dzieciom tablety lub smartfony z różnych powodów. Najczęściej pozwalają dzieciom korzystać z urządzeń mobilnych wtedy, gdy muszą się zająć własnymi sprawami – dotyczy to 69% przypadków. Połowa rodziców pozwala dzieciom korzystać ze smartfonów i tabletów w ramach nagrody (49%), z kolei co piąty rodzic pozwala dziecku korzystać z tego typu urządzeń po to, by dziecko zjadło posiłek (19%)[4]. To bardzo niepokojące tendencje, częste korzystanie z urządzeń multimedialnych prowadzi bowiem do uzależnień i wpływa na ograniczenie innych aktywności dziecka. Czas spędzony przed ekranem maluch mógłby wykorzystać na zabawę z rodzicami na świeżym powietrzu i aktywność fizyczną, będącą podstawą zdrowego stylu życia. Z badań wynika, że dzieci spędzają średnio ponad godzinę na graniu na urządzeniach multimedialnych oraz godzinę na oglądaniu filmów[5]. Nietrudno zatem zauważyć, że gdyby chociaż połowę z tego czasu dziecko poświęcało na aktywną zabawę, ograniczyłoby to ryzyko zachorowania na otyłość i wszelkie inne związane z nią choroby. Co więcej, patrzenie się w ekran podczas posiłku utrudnia dziecku skupienie się na tej ważnej czynności, co zaburza poczucie sytości i wyrabia negatywne nawyki żywieniowe. Jak zatem zadbać o zdrowie malucha w świecie, w którym technologia stała się nieodłącznym elementem codzienności każdej rodziny?

Zbudować więź – ale nie z ekranem

Znając ryzyka, jakie niesie ze sobą nadmierne korzystanie przez dziecko z urządzeń mobilnych, rodzice mogą lepiej zrozumieć, dlaczego kwestia zbudowania zdrowych relacji malucha z tabletem czy smartfonem jest tak istotna. To dla nich także dodatkowa motywacja, by zamienić czas spędzony przed ekranem na jak najwięcej cennych chwil z rodziną. Kluczowym zadaniem opiekunów powinno być zatem ustalenie wraz z pociechą zasad i granic korzystania z urządzeń multimedialnych, które rodzice będą konsekwentnie egzekwować. Warto wpoić dziecku, że tablet, smartfon czy laptop nie są najatrakcyjniejszym rodzajem rozrywki. Przecież wspomnienia na całe życie nie tworzą się przed ekranem, a podczas zabaw na dworze, wspólnych wieczorów z grą planszową czy rodzinnych wycieczek!

Zdrowe relacje ze smartfonem w 10 krokach

Poznaj 10 prostych zasad, których przestrzeganie może pomóc wpoić dziecku pozytywne nawyki w kontekście korzystania z urządzeń mobilnych[6]:

1. Przygoda z tabletem poczeka – im bardziej rodzice opóźnią moment zapoznania dziecka z urządzeniem multimedialnym, tym lepiej. W kluczowym okresie 1000 pierwszych dni życia małe dziecko potrzebuje intensywnie pobudzać wszystkie zmysły, by prawidłowo się rozwijać!
2. Kwadrans dla najmłodszych – jeżeli maluch zacznie już korzystać z urządzeń multimedialnych, jego jednorazowy kontakt z ekranem nie powinien przekraczać 15-20 minut. Warto, by rodzice pilnowali czasu, który dziecko spędza w ten sposób.
3. Jeden odcinek w ciągu dnia – trudno umawiać się z maluchem na to, że przed ekranem spędzi ściśle określoną liczbę minut. Najlepiej wytłumaczyć dziecku, że każdego dnia może obejrzeć jeden odcinek ulubionej bajki (zwykle trwają one ok. 20 minut), ponieważ bohaterzy filmu także muszą odpocząć i zająć się swoimi sprawami.
4. Tablet nie jest wyjątkowy – skorzystanie z urządzenia mobilnego nie może być dla dziecka nagrodą, gdyż zwiększa to atrakcyjność urządzenia w oczach malucha. Nie powinien być to także środek motywacji, np. do posprzątania pokoju.
5. Dzieci lubią rytuały – świetnym pomysłem jest wyznaczenie w tygodniu jednego wieczoru „bez prądu”, podczas którego cała rodzina może zbierać się w salonie i w blasku świec lub lampek na baterie grać w gry planszowe i towarzyskie. Taki wspólny wieczór będzie z pewnością najbardziej wyczekiwanym punktem tygodnia dla malucha, a żadna kreskówka nie będzie w stanie mu dorównać.
6. Dobry przykład przede wszystkim – jeżeli dziecko będzie widziało, że tablet i smartfon nie są dla rodziców zbyt interesującymi urządzeniami, prawdopodobnie samo nie będzie się nimi aż tak interesowało. Wiadomo, że pociechy uwielbiają naśladować swoich rodziców. Odstawienie telefonu po powrocie do domu przyniesie korzyści nie tylko maluchowi, ale także samej mamie i tacie.
7. Bezpieczne środowisko to podstawa – wiele urządzeń czy aplikacji oferuje tryb kontroli rodzicielskiej, który jest niezbędnym narzędziem dla każdego opiekuna. Nieodpowiednie korzystanie z urządzeń multimedialnych może być bowiem zagrożeniem dla dziecka.
8. Nigdy przed snem – światło ekranu zaburza wydzielanie przez szyszynkę hormonu snu, czyli melatoniny. Właśnie dlatego jedyny właściwy rodzaj bajki na dobranoc to ta czytana przez opiekuna.
9. Nigdy do posiłku – jedzenie powinno się bowiem odbywać w spokojnej atmosferze i skupieniu. Niejadka do obiadu powinna zachęcić atrakcyjna forma dań, nie zaś rozpraszacz w postaci ekranu.
10. Razem raźniej – najlepiej, by w korzystaniu z tabletu dziecku towarzyszyli rodzice. W ten sposób nie tylko będą oni w stanie kontrolować treści, z którymi styka się maluch, ale okażą także pociesze dodatkowe zainteresowanie.

Więcej o budowaniu  pozytywnych nawyków żywieniowych w pierwszych latach życia, można przeczytać na www.1000dni.pl.

[1] Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce, Fundacja Dzieci Niczyje, 2015 r. http://fdds.pl/wp-content/uploads/2016/05/Bak_Korzystanie_z_urzadzen_mobilnych_raport.pdf, s.4.

[2] Policy statement: Media use by children younger than 2 years, Pediatrics Vol. 128 No. 5 November 1, 2011, s. 1040 -1045.

[3] Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce, Fundacja Dzieci Niczyje, 2015 r. http://fdds.pl/wp-content/uploads/2016/05/Bak_Korzystanie_z_urzadzen_mobilnych_raport.pdf, s.4.

[4] Ibidem, s. 13.

[5] Ibidem, s.12.

[6] Na podstawie http://www.mamatatatablet.pl/pliki/uploads/2015/10/broszuraMTTnet.pdf.